Bu
gün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan
arasında növbəti görüş Birləşmiş Ərəb Əmirliyinin (BƏƏ) Əbu-Dabi şəhərində baş
tutub.
Görüşün
mahiyyəti və nəticələri haqqında Orta Doğu Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, siyasi şərhçi Sədrəddin Soltan Referans.az-a
açıqlamasında danışıb.
“Sonuncu dəfə liderlər bu il mayın 16-da Albaniyanın paytaxtı Tiranada
keçirilmiş Avropa Siyasi Birliyinin 6-cı zirvə toplantısı çərçivəsində görüşüblər.
O zaman danışıqların məhsuldar keçdiyinə dair məlumatlar yayılmışdı. Liderlərin Əbu-Dabi
görüşü gələcəkdə atılacaq addımlar baxımından vacib sayılır. Bu görüş Azərbaycan
və Ermənistan arasında sülh sazişi və ya müqaviləsinin imzalanması, normallaşma
prosesi üçün ciddi təkan ola bilər. İndiki şərait
dayanıqlı və dönməz sülhün əldə olunması üçün tarixi fürsət olaraq dəyərləndirilir.
Əvvəla, tərəflər sülh sazişi layihəsinin mətni ilə bağlı müzakirələri artıq
tamamlayıblar. İkincisi isə mövcud geosiyasi reallıqlar sülh prosesinin tezliklə
başa çatdırılmasının hər iki tərəfin xeyrinə olduğunu göstərir. Budəfəki görüş yeri
kimi məhz Əbu-Dabinin seçilməsi xüsusi mahiyyət daşıyır. BƏƏ Azərbaycana dost
ölkə olmaqla yanaşı, indiyədək nə münaqişənin gedişində tərəf tutub, nə də
danışıqlarda moderatorluq etmək uğrunda mübarizə aparıb. Bu mənada, görünən
odur ki, Əbu-Dabi məhz Azərbaycan tərəfinin təklifi ilə neytral danışıq
meydançası olaraq seçilib”.
Siyasi-şərhçi “Bəs bu görüş çərçivəsində
ilkin sülh sənədi imzalana bilərmi?” sualını da cavablandırıb.
“Təbii ki, son nəticə sülhün bərqərar
olmasıdır. Ancaq Ermənistan konstitusiyasında hələ də Azərbaycana qarşı ərazi
iddialarının mövcud olduğu, İrəvanın regional kommunikasiyaların açılması ilə
bağlı üzərinə götürdüyü öhdəliklərə əməl etmədiyi şəraitdə Azərbaycanın
müqaviləyə imza atacağı real görünmür. Bununla yanaşı, Əbu-Dabi görüşündə yekun
sülhə doğru vacib addımların atılması da istisna deyil. Kommunikasiyaların açılmasından söz
düşmüşkən, Əbu-Dabi görüşündə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı müzakirələrin də
aparıldığını demək olar. Bu günlərdə ABŞ rəsmisi Ceyms O’Brayn
bildirib ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsi Aralıq dənizindən
Qara dənizə çıxaraq Qazaxıstandan Türkiyəyə uzanan ticarət yoluna sahib olmaq
imkanı verəcək: “Bu marşrut Azərbaycan ərazisindən keçərək Gürcüstana Qara
dənizə qədər uzanan başqa bir marşrutu tamamlayacaq. Bu iki marşrut birlikdə
Orta Asiya ölkələrinə Rusiya və ya Çindən asılı olmayaraq dünya bazarına çıxış
imkanı verəcək. Biz bu ehtimalı qətiyyətlə dəstəkləyirik””.
Sədrəddin Soltan bildirib ki, O’Brayen Orta Dəhlizdən bəhs edərkən Zəngəzur
dəhlizini dəstəklədiklərini də qeyd edib.
“Ermənistanın baş naziri də bu yaxınlarda verdiyi
açıqlamada Zəngəzur yolunun Latviyadan keçən Kalininqrad yolu statusunda
olmasına etiraz etmədiklərini bildirib. Bir müddət əvvəl isə o, yola nəzarəti
ABŞ şirkətlərinə verə biləcəklərini istisna etməmişdi. Aparıcı güclərin bu yolun açılmasında
maraqlı olması rəsmi İrəvanın da mövqeyinin Azərbaycan və Türkiyənin irəli
sürdükləri təşəbbüsə yaxınlaşmasına imkan verir. Bu mənada, rəsmi Bakı həm də
isbat edir ki, bölgənin gələcəyi məhz onun liderliyi ilə müəyyən edilir.
Görünən odur ki, bu reallıqları artıq Ermənistan da qəbul etməkdədir”.
Fidan Vəlisoy
