Hər bir insanın peşə seçimi həyatının ən mühüm qərarlarından biridir. Bu seçim yalnız şəxsi maraqlara və qabiliyyətlərə deyil, həm də gələcəkdə maddi təminata birbaşa təsir edir. Müasir dövrdə texnologiyanın inkişafı, qloballaşma və əmək bazarındakı dəyişikliklər bəzi ixtisasların daha yüksək gəlir gətirməsinə səbəb olub. Əlbəttə, hər bir peşənin özünəməxsus əhəmiyyəti və cəmiyyətdə rolu var. Lakin bu yazımızda sizə hal-hazırda dünyada və Azərbaycanda ən çox gəlir gətirən 10 ixtisasdan bəhs edəcəyik. Bu ixtisaslar statistik göstəricilər, əmək bazarındakı tələbat və orta əmək haqqı əsasında müəyyən olunub. Seçim edərkən yalnız maaş kriteriyasını əsas götürmək doğru olmasa da, bu göstərici mühüm amildir. Gənclər universitet seçimi ərəfəsində bu siyahıya nəzər salmaqla daha rasional qərar verə bilərlər. Aşağıdakı ixtisaslar həm sabit gəlir, həm də karyera inkişafı baxımından perspektivlidir. Gəlin, bu sahələrin hansılar olduğunu birlikdə araşdıraq. İxtisas
1. Proqramlaşdırma və proqram mühəndisliyi
Proqramlaşdırma XXI əsrin ən tələb olunan ixtisaslarından biridir. Texnologiya sahəsindəki sürətli inkişaf bu peşəyə olan ehtiyacı hər il artırır. Proqramçılar müxtəlif proqram təminatları, tətbiqlər və veb saytlar hazırlayırlar. Onların işi rəqəmsal aləmin qurulmasında əsas rol oynayır. Xüsusilə, «remote» (uzaqdan) iş imkanları bu ixtisası daha da cəlbedici edir. Bir çox proqramçı həm yerli, həm də xarici şirkətlərlə əməkdaşlıq edərək yüksək məvacib alır. Bu sahədə çalışan mütəxəssislərin aylıq maaşı Azərbaycanda 2000 manatdan, xaricdə isə 5000 dollardan başlayır. Python, Java, JavaScript və C++ kimi dilləri bilmək əsas tələbdir. Süni intellekt, «machine learning», kibertəhlükəsizlik kimi alt sahələrdə ixtisaslaşmaq daha yüksək qazanc vəd edir. Proqram mühəndisliyi həm gəlir, həm də inkişaf baxımından uzunmüddətli perspektivə malikdir.
2. Maliyyə və investisiya mütəxəssisi
Maliyyə sahəsi heç vaxt aktuallığını itirmir. Banklar, investisiya fondları və şirkətlər maliyyə mütəxəssislərinə daim ehtiyac duyurlar. Bu sahədə çalışan şəxslər büdcə planlaması, risklərin qiymətləndirilməsi və investisiya strategiyalarının hazırlanması ilə məşğul olurlar. İqtisadiyyatın sabitliyi və artımı birbaşa bu mütəxəssislərin peşəkarlığından asılıdır. Yaxşı təcrübəyə malik bir maliyyə analitiki ayda 3000-10000 dollar arası gəlir əldə edə bilər. Xüsusilə CFA (Chartered Financial Analyst) sertifikatı olanlar daha çox qazanc əldə edirlər. Beynəlxalq bazarları, fond birjasını və rəqəmsal valyutaları təhlil etmək bu sahədə mühüm bacarıqlardandır. Maliyyə sahəsi yüksək məsuliyyət və analitik düşüncə tələb edir. Bu ixtisas həm sabit maaş, həm də bonus sistemləri ilə seçilir. Ümumilikdə, maliyyə mütəxəssisləri istənilən dövrdə əmək bazarında rəqabətə davamlıdırlar.
3. Həkimlik (xüsusilə cərrah və stomatoloq)
Tibb sahəsi ən şərəfli və gəlirli peşələrdən biridir. Xüsusilə, cərrahlar və stomatoloqlar yüksək qazanc əldə edən ixtisas sahibləridir. Tibb universitetində təhsil uzun və çətin olsa da, nəticəsi buna dəyər. Peşəkar cərrahlar özəl xəstəxanalarda və ya şəxsi klinikalarda aylıq on minlərlə manat qazana bilirlər. Stomatoloqlar da həm estetik, həm də terapevtik xidmətlərlə böyük gəlir əldə edirlər. Bu ixtisas yüksək bacarıq, dəqiqlik və daim yenilənən biliklər tələb edir. Pasiyentlərlə ünsiyyət bacarığı da vacib faktordur. Tibb sahəsində çalışanların gəliri ölkədən asılı olaraq dəyişsə də, ümumi göstəricilər yüksəkdir. Uzmanlıq dərəcələri konqreslərdə iştirak və əlavə təlimlər gəlirin artmasına səbəb olur. Həkimlik həm maddi, həm də mənəvi baxımdan çox dəyərli bir sahədir.
4. Hüquqşünaslıq
Hüquq sahəsi hər zaman cəmiyyətdə öz yerini qoruyub saxlayır. Qanunvericilik, mülki, cinayət və vergi hüququ kimi sahələrdə çalışan hüquqşünaslara böyük tələbat var. Bu ixtisas sahibləri məhkəmə işlərində və ya şirkətlərin hüquqi məsələlərində mühüm rol oynayırlar. Yaxşı bir hüquqşünas özəl sektorda yüksək gəlir əldə edə bilər. Müstəqil fəaliyyət göstərən vəkil və notariuslar aylıq on minlərlə manat qazana bilirlər. Xüsusilə, beynəlxalq hüquq üzrə ixtisaslaşanlar daha yüksək maaş alır. Bu sahədə təhsil alan tələbələrin diqqətli, məntiqi düşüncəyə malik və analitik qabiliyyətli olmaları vacibdir. Hüquqşünaslar dövlət və özəl sektorda daima aktualdırlar. Gələcəkdə bu sahənin rəqəmsallaşması da yeni imkanlar yarada bilər. Hüquq sahəsi həm nüfuzlu, həm də yüksək qazanc vəd edən ixtisaslardan biridir.
5. Pilot və aviasiya mühəndisliyi
Pilot olmaq bir çox gəncin arzusudur və bu arzu çox gəlirli bir ixtisasa çevrilə bilər. Pilotlar aviaşirkətlərdə yüksək maaşla işləyirlər və əlavə bonuslar da əldə edirlər. Aviasiya mühəndisləri isə təyyarələrin texniki baxımı, təhlükəsizlik sistemləri və aerodinamikası ilə məşğul olurlar. Bu sahə yüksək texniki bilik və məsuliyyət tələb edir. Pilotların aylıq maaşı beynəlxalq uçuşlarda 10,000 dollara qədər çata bilər. Təlim müddəti uzun və bahalı olsa da, nəticəsi maddi baxımdan çox sərfəlidir. Bu ixtisas daimi öyrənmə və praktiki bacarıq tələb edir. Aviasiya sənayesi genişlənməkdədir və yeni nəsil təyyarələrlə bu ixtisasa olan tələbat artmaqdadır. Həmçinin, bu sahədə çalışanlar üçün dünya miqyasında iş imkanları mövcuddur. Pilot və aviasiya mühəndisliyi həm maraqlı, həm də gəlirli bir peşə sahəsidir.
